De aankoop van een serie foto’s van een mysterieuze vrouw zorgde ervoor dat schrijver en kunstenaar Gert-Jan van den Bemd op ontdekkingsreis ging naar de Atlantische kust van Frankrijk. ‘Een ongelooflijk avontuur.’ In dit bericht lees je het verhaal van Gert-Jan.
Mijn oog viel op een foto van een jonge vrouw
Ter inspiratie voor mijn blogs en verhalen speur ik regelmatig naar oude foto’s, alledaagse kiekjes, gemaakt als herinnering voor later. Maar als ‘later’ voorbij is, en de mensen op de foto’s zijn overleden, worden de foto’s afgedankt. Ze belanden op rommelmarkten en websites voor verzamelaars. Dat stemt mij weemoedig, maar de foto’s geven me ook letterlijk een inkijkje in het leven van anderen.
In december 2018 viel mijn oog op een foto van een jonge vrouw. Ze staat lachend met haar voeten in de branding, in een kuise bikini, een sjaaltje in haar haren geknoopt. Tussen het aanbod van de handelaar vond ik een tweede foto van dezelfde vrouw waarop ze een jaar of twintig ouder is en een stuk minder gelukkig oogt. Ik kocht beide foto’s. Misschien zou ik er een blogje over kunnen schrijven.
Opschriften op de achterzijde van de foto’s
De handelaar is een slimme man: bij mijn aankoop voegde hij een paar gratis foto’s. Die geste lokte me opnieuw naar de website. Ik keek weer naar zijn aanbod en tussen de duizenden foto’s ontdekte ik opnieuw een paar foto’s van de vrouw. En een paar weken later weer. Dat ging zo maanden door. Ik kocht ze allemaal, een paar honderd in totaal, van haar geboorte in 1926 tot de laatste foto halverwege de jaren zestig. Daarna stopt het.
Ik probeerde ze chronologisch te ordenen. Dankzij opschriften op de achterzijden achterhaalde ik namen van personen en plaatsen. Ik vond de voornaam van de vrouw: Yvette. Op een andere foto stond haar moeilijk leesbare achternaam. Na talloze pogingen had ik een ‘hit’ op Google: ik vond haar overlijdensadvertentie. De naam van haar man stond erbij. Via zijn overlijdensbericht in een huis-aan-huisblad achterhaalde ik het adres waar ze jarenlang hadden gewoond: een dorpje aan de Atlantische kust van Frankrijk.
Het voelde alsof ze elk moment door de voordeur naar buiten zou kunnen stappen.
De reis
De gedachte om een blogje te schrijven was in de loop van het speurwerk uitgegroeid tot de plannen voor een roman, maar daarvoor had ik meer informatie nodig. Dus ik zei tegen mijn vrouw: zou je het leuk vinden om op vakantie te gaan naar de Franse kust? Voor haar kwam die bestemming uit de lucht vallen. Op reis gaan vanwege een stapel oude foto’s… dat hadden we nog nooit gedaan. We boekten een klein hotel in een dorpje vlakbij het gehucht waar Yvette had gewoond en gingen op reis.
Het is een bijzondere ervaring om met elke kilometer die je aflegt dichter bij de woonplaats te komen van een vrouw die je op basis van oude foto’s hebt leren kennen. Het terugvinden van locaties die op oude foto’s staan is geweldig. Het moment dat ik oog-in-oog stond met het huisje waar Yvette tientallen jaren had gewoond zal ik nooit vergeten. Het voelde alsof ze elk moment door de voordeur naar buiten zou kunnen stappen.
Roman
Ik heb de speurtocht naar Yvette verwerkt in Branco & Julia, mijn derde roman. Niet ik, maar Branco en Julia ontdekken min of meer gelijktijdig de foto’s van Yvette op de feira da ladra, de rommelmarkt van Lissabon. Antiekhandelaar Branco wil ze gebruiken als inspiratiebron voor de roman die hij wil gaan schrijven, kunstenares Julia ziet de foto’s als uitgangspunt voor haar schilderijen. Hun gedeelde bezit leidt noodgedwongen tot een gezamenlijke speurtocht naar de herkomst van de foto’s en de vrouw die erop staat afgebeeld. Die speurtocht is het uitgangspunt, maar belangrijker is het inzicht dat Branco en Julia verkrijgen in de zin van hun eigen leven.
Branco & Julia | Gert-Jan van den Bemd | Uitgever Manteau | ISBN 9789022338704 | Paperback € 22,50 | E-book € 9,99 | Bestel bij bol.com
